مدیرکل دفتر توسعه پایدار و اقتصاد محیط زیست در گفتگو با خبرنگار مهر درباره ارزشگذاری اقتصادی منابع زیست محیطی همچون تالاب‌ها گفت: ما در ارزش گذاری اقتصادی دو کار می کنیم. یکی ارزش گذاری اقتصادی است که ۲۳ منطقه را تا الان کار کرده‌ایم و یکی هم تعیین خسارت وارد بر محیط زیست است. یعنی اتفاقی افتاده و می‌بینیم که چه قدر خسارت اقتصادی به ما وارد کرده است.
زهرا جواهریان درباره روش این کار توضیح داد: این‌ها قابل محاسبه است و در دنیا روش های شناخته شده دارد. این جا هم الان رشته های فوق لیسانس و دکترای اقتصاد محیط زیست داریم.
وی اعلام کرد: اولین کاری که در این زمینه داشتیم آن بود که اتاق فکر اقتصاد محیط زیست تشکیل شد. این استادان آنجا حضور دارند و در این محاسبات از دانشگاه ها کمک گرفتیم.
مدیرکل دفتر توسعه پایدار و اقتصاد محیط زیست در پاسخ به این که این کار در کدام مناطق کشور انجام شده گفت: در حقیقت در نقطه های مختلف ایران کار کردیم که بعدا قابل تعمیم باشد. چون ارزش گذاری طوری نیست که بگوییم یک ارزش تالاب را در امریکا یا در اروپا گرفته ام و اینجا به همان نسبت می‌توان ارزشگذاری کرد. ارزشگذاری کاملا محلی و منطقه ای است چرا که این ارزشگذاری حداقل با منطقه رویشی کشور باید سازگار باشد. برای همین است که ما مجبور به تکرار در نقاط مختلف هستیم، تا الان ۷ تا تالاب از جمله بختگان، شادگان و انزلی را کار کرده‌ایم و ۲۳ منطقه هم کار شده که شامل مناطق جنگلی، تالاب و مناطق کوهستانی بوده است.
جواهریان درباره شاخص‌ترین منطقه ارزشگذاری شده گفت: ما فلات مرکزی ایران را ارزشگذاری کردیم و مشخص شد فلات مرکزی که نیم درصد خاک ایران است ارزش اقتصادی معادل ۲۵ درصد GDP (تولید ناخالص داخلی) کشور را دارد که بسیار بالاست.
وی تأکید کرد: تالاب ۱۵ مورد خدمات اکوسیستمی به ما می‌دهد که از ابعاد مختلف بررسی می شود. بعد تعیین ارزش می‌شود و این به موقعیت هم بستگی دارد. مثلاً ارزش یک درخت در یزد با گلستان متفاوت است.
مدیرکل دفتر توسعه پایدار و اقتصاد محیط زیست تصریح کرد: به خاطر اینکه ارزش‌ها ملموس باشد آن را در مقایسه با GDP می‌سنجیم. چرا اگر مثلاً پریشان را که ارزشگذاری کرده‌ایم اعلام کنیم هر هکتار تالاب پریشان که در سال ۱۳۸۷ برآورد شده ۸میلیارد تومان است این تصور ایجاد می‌شود که این صرفاً هم‌قیمت خانه‌ای در یکی از محلات تهران است. ولی مهم این است که این ارزش سالانه است. یعنی این که اگر شما پریشان را از دست بدهید هرسال به ازای هر هکتار ۸ میلیارد خسارت به کشور وارد می‌شود چون خدماتی می داده که الان دیگر نداریم. ضمن اینکه هر سال به تورم سال هم آن را حساب می‌کنیم و همین الان تمام ۳۰ بخشی که کرده‌ایم به روز شده است.
جواهریان در پاسخ به اینکه نتایج این ارزشگذاری در اختیار عموم خواهد بود یا نه گفت: اولا هر منطقه ای که برآورد اقتصادی انجام شد یک نامه به استاندار زدیم و گفتیم شما بدانید این منطقه که در حیطه استان شماست برایش این کار انجام شده و این قدر ارزش اقتصادی دارد، پس شما در فعالیت‌های توسعه‌ای استان توجه داشته باشید که این ارزش را اگر از دست بدهید چه قدر هزینه برای شما دارد. بعد هم تمام گزارش هایی که انجام دادیم در کتابخانه خودمان هست و در تلاشیم که همه آن‌ها را در سایت سازمان محیط زیست قرار بدهیم اما چون مجموعه بزرگی است، مثلا گزارش مربوط به بختگان حدود ۵۰۰ صفحه مطلب است، همه را خلاصه سازی می کنیم و بعد همه را در یک بسته به صورت اطلس در می آوریم و به صورت اسناد آماری هم در اختیار روابط عمومی قرار می‌دهیم تا در دسترس قرار دهد. بسته‌های خیلی کوچک تالاب‌ها را هم در حدود حداکثر ۲۰ صفحه ارائه می‌کنیم که قابل اطلاع‌رسانی باشد.
وی در پاسخ به این پرسش که نتیجه این ارزشگذاری در ارزیابی‌های زیست محیطی و گزینه‌یابی طرح‌های توسعه‌ای لحاظ می‌شود و تأثیر خواهد داشت یا نه گفت: ما در خواست کردیم که ارزیابی زیست محیطی با ارزشگذاری اقتصادی تلفیق شود اما در کشور هنوز این قابلیت وجود ندارد و ابتدا باید این فرایند را آموزش بدهیم. ما یک طرح مشترک با صندوق جهانی محیط زیست GEF هم ارائه کردیم که متأسفانه دچار تحریم‌هاست و امضای نهایی اش مانده است. اسمش هم تلفیق ارزیابی زیست محیطی و ارزشگذاری اقتصادی است. یعنی هر جا می گویید پروژه ارزیابی می شود ارزشش را هم باید بگویی.
مدیرکل دفتر توسعه پایدار و اقتصاد محیط زیست تأکید کرد: خیلی وقت ها اگر این ارزش اقتصادی محیط زیست را حساب کنیم آن وقت می بینیم که طرح توسعه‌ای توجیه اقتصادیش را از دست می دهد چه برسد به توجیه محیط زیستی و حتی توجیه اقتصادی را از دست می‌دهد برای همین است که این کار خوب جلو می رود و به آن امیدواریم.
جواهریان در پایان افزود: یکی دیگر از کارهایی که در دستمان است و جلو می‌بریم ورود دارایی‌های محیط زیست به حسابهای ملی کشور است. متاسفانه این را الان نداریم و تنها چیزی که در حسابهای ملی‌مان است چوب درختان است! یعنی مثلاً ارزش اکوسیستم جنگلی را به هیچ عنوان نداریم. در حالی که حتی ارزش آب، خاک و اینکه یک متر مکعب هوای سالم چه قدر می ارزد را باید داشته باشیم و با مرکز آمار ایران، بانک مرکزی و دستگاه های ذیربط کار می کنیم تا دارایی های محیط زیست به صورت جداول اقماری در حساب ها برود.
نظر شما